လူတစ္စုႏွင့္လူထုက်န္းမာေရး

ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းအတြင္း တိုက္ပြဲအေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ နမ့္ဆန္ေဒသမွ စစ္ေဘးေရွာင္သူမ်ား မႏၲေလးၿမိဳ႕ ျမင္း၀န္မင္းႀကီးေက်ာင္းတိုက္သို႔ဇန္န၀ါရီ ၁၅ ရက္ ညေနပိုင္းတြင္ ေရာက္ရွိလာခဲ့ကာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ေပးေနစဥ္ (ဓာတ္ပံု-မင္းသန္႔)

ကြၽန္ေတာ္ဟာ ငယ္ငယ္ကတည္းက ဆရာ၀န္ျဖစ္ခ်င္သူ ျဖစ္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ေဖေဖက ဆရာ၀န္တစ္ဦး ျဖစ္သလို သူ႔ေဖေဖ ကြၽန္ေတာ့္ဘိုးဘိုးကလည္း တိုင္းရင္းသမားေတာ္ တစ္ဦးဆိုေတာ့ ငယ္ငယ္ကတည္းက ေဆးကုခ်င္တဲ့ပိုးက ငယ္ထိပ္ကပ္ေနတယ္လို႔ ဆိုရေတာ့မွာပါ။ ငယ္ငယ္က သူငယ္ခ်င္းေတြ ေဘာလံုးကန္ စုေပါင္းကစားေပ်ာ္ ပါးေနခ်ိန္ေတြမွာ ကြၽန္ေတာ္ စာက်က္ေနရတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္တုန္းကမွ အဲဒီလို စာႀကိဳးစားေနရတာေၾကာင့္ ေနာင္တမရခဲ့ပါဘူး။ ဒီလိုႀကိဳးစားမွ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္ျဖစ္လာမယ္ဆိုၿပီး ႀကိဳတင္စိတ္ကူးယဥ္ကာ မကစားရဘဲ စာက်က္ျခင္းမွာ ေပ်ာ္ေနခဲ့မိပါတယ္။

ေဆးေက်ာင္းတက္ ဆရာ၀န္ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ျဖစ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အထူးကုတစ္ေယာက္ျဖစ္ဖို႔ ႀကိဳးစားျပန္ပါတယ္။ သမားေတာ္လုပ္မယ္၊ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ လုပ္မယ္၊ သားဖြားမီးယပ္ အထူးကုယူမယ္ ေ၀ခြဲမရျပန္ပါဘူး။ ဟိုလိုလို ဒီလိုလိုႏွင့္ ဟိုအထူးျပဳစာအုပ္ ကိုင္လိုက္၊ ဒီအထူးျပဳ စာအုပ္ကိုင္လိုက္ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ တာ၀န္ခ်ထားတဲ့ ေနရာေတြမွာလည္း အတိတ္ကံရဲ႕ ေစ့ေဆာ္မႈလား ကိုယ္တုိင္ကပဲ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ မရွိခဲ့တာလား မသိပါဘူး။ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခ်င္တဲ့ ေနရာမွာ တစ္ခါမွ တာ၀န္မထမ္းေဆာင္ခဲ့ရပါဘူး။ ရည္ရြယ္တဲ့ေနရာ ဘယ္ေတာ့ကမွ တာ၀န္ခ်မခံရပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ မရည္ရြယ္တဲ့ေနရာေတြမွာ တာ၀န္က်လည္း ကိုယ္လုပ္ခ်င္တဲ့ ဆရာ၀န္အ လုပ္မို႔ ေပ်ာ္ေနခဲ့တာပါပဲ။ ျပည္သူေတြ ၾကားမွာေနရင္း ျပည္သူေတြကို ေဆးကုရင္းေပ်ာ္ေနခဲ့တာပါပဲ။

ေနာက္ဆံုးေတာ့လည္း လုပ္သက္ ၁၆ ႏွစ္မွာ ကြၽန္ေတာ္ႏွင့္အသင့္ေတာ္ဆံုးျဖစ္တဲ့ ေဆး႐ံုအုပ္ခ်ဳပ္မႈႏွင့္ က်န္းမာေရးစီမံခန္႔ခြဲမႈ မဟာသိပၸံဘြဲ႕လြန္ကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဘြဲ႕လြန္ရၿပီး ေနရာသစ္မွာ တာ၀န္မခ်ခင္ ကာလကေလးမွာ ကုန္လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေတြကို ျခေသၤ့လည္ျပန္ ျပန္သံုးသပ္မိပါေတာ့တယ္။ လုပ္သက္အားလံုး ေက်းလက္မွာပဲ တာ၀န္က်ခဲ့သူပီပီ ကြၽန္ေတာ့္သံုးသပ္ခ်က္ဟာ ေက်းလက္ဆရာ၀န္၊ ေတာဆရာ၀န္ တစ္ေယာက္ရဲ႕ သံုးသပ္ခ်က္ျဖစ္ေနရင္ေတာ့ နားလည္ေပးေစလိုပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းကလည္း ေက်းလက္ေနျပည္သူေတြ ျဖစ္ေနေလေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္သံုးသပ္ခ်က္ဟာ အမ်ားစုကို လႊမ္းျခံဳမိမယ္လို႔ ယူဆမိပါတယ္။

ကြၽန္ေတာ္တို႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အေျခခံေကာင္းေကာင္းႏွင့္ သင္ခဲ့တဲ့ ေဆးပညာေတြဟာ ျပည္သူလူထုကို အမ်ားႀကီး အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေစခဲ့တာ အမွန္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ေက်းလက္က ေဆး႐ံုတက္ လူနာအမ်ားစုဟာ ကာကြယ္လို႔ရတဲ့ ေရာဂါေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕လိုက္ရပါတယ္။ ကူးစက္ေရာဂါေတြ၊ အမူအက်င့္ဆိုးေတြေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြ၊ က်န္းမာေရး အသိပညာနည္းပါးလို႔ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြဟာ အမ်ားစုျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ဆိုရရင္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးျပႆနာ   (Public health problem) လူထုက်န္းမာေရး ျပႆနာ  (Community health problem) ေတြကိုသာ ေသခ်ာေျဖ ရွင္းႏိုင္ခဲ့ရင္ ျပည္သူေတြ က်န္းမာလာမွာ အမွန္ပဲလို႔ ယံုၾကည္မိလာပါတယ္။ တကယ့္လက္ေတြ႕ဘ၀မွာ အေရးႀကီးတဲ့ လူထုက်န္းမာေရး လုပ္ငန္းေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆရာ၀န္ေတြ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ ေဆးေက်ာင္းေတြမွာ ထိေတြ႕ခြင့္ရခဲ့ပါသလဲ။ တကယ္ေတာ့ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ အပိုင္း (က) ႏွင့္ အလုပ္သင္ ဆရာ၀န္ ဘ၀ေတြမွာသာ အခ်ိန္အနည္းငယ္ ထိေတြ႕သင္ၾကားခြင့္ ရခဲ့ပါတယ္။

တကယ့္လက္ေတြ႕ဘ၀မွာ အဓိက ရင္ဆုိင္ရမယ့္ျပႆနာေတြကို အခ်ိန္ကာလ အနည္းငယ္ေလးသာ ထိေတြ႕ခဲ့ရၿပီး အထင္လည္းမႀကီးခဲ့ပါ ၾကပါဘူး။ အ၀တ္အစား သပ္ရပ္ေနတဲ့ ခမ္းနားတဲ့ အေဆာင္အေယာင္ေတြနဲ႔ အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးေတြရဲ႕ ပံုစံကိုသာ အမ်ားဆံုးထိေတြ႕ခဲ့ရၿပီး ဒီလိုပံုစံမွ ဆရာ၀န္ျဖစ္တယ္လို႔ မသိမသာ ယံုမွတ္ခဲ့ၾကတဲ့ ေဆးေက်ာင္းသား ေဆးေက်ာင္းသူေတြဟာ တကယ့္လက္ေတြ႕ဘ၀ထဲက ျပည္သူမ်ားၾကား ႐ုန္းကန္ေနရတဲ့ ေရွ႕တန္းကေန ခံတုိက္ေနရတဲ့ ေရွ႕တန္းခံစစ္မွဴး ျပည္သူ႔ဆရာ၀န္ေတြရဲ႕ဘ၀ကို ထိေတြ႕မႈနည္းစြာ သိရွိမႈနည္းခဲ့ရပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ငယ္ငယ္ကတည္းက ေဆးေက်ာင္းေတာက္ေလွ်ာက္မွာ အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးေတြ ဆရာ၀န္မႀကီးေတြႏွင့္သာ ထိေတြ႕ခဲ့ရတာမ်ားလို႔ ေက်ာင္းၿပီး ဆရာ၀န္ျဖစ္ခ်ိန္မွာ အထူးကု ဘာေျဖရမလဲဆုိတဲ့ အေတြးသာ စိုးမိုးခဲ့ပါတယ္။ တကယ္လိုအပ္တဲ့၊ တကယ္လုပ္ရမယ့္ ျပည္သူ႔ဆရာ၀န္အျဖစ္ကိုေတာ့ စိတ္၀င္စားသူ အင္မတန္နည္းပါတယ္။ ကုသမႈဘြဲ႕လြန္ေတြႀကိဳးစားလို႔ မေအာင္ျမင္ေတာ့မွ ဒီဘက္ကို စိတ္၀င္စားသလို ျဖစ္လာပါတယ္။ အလိုလိုေနရင္း အဓိက အေရးတႀကီး ေဆာင္ရြက္ရမယ့္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဘာသာရပ္ဟာ အလိုလို အဆင့္နိမ့္တယ္လို႔ ခြဲျခားခံေနရသလိုျဖစ္သြားပါတယ္။

တကယ္တမ္းေျပာရမယ္ဆုိရင္ သမားေတာ္ေတြ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ေတြပင္ ျဖစ္လင့္ကစား ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး (Public Health) အသိက ရွိ ကို ရွိရမွာပါ။ ကပ္ေရာဂါေလ့လာျခင္းရဲ႕ ဖခင္ႀကီးလို႔တင္စားခံရတဲ့ ဂြၽန္စႏိုးဟာ သမားေတာ္တစ္ေယာက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးပညာရပ္ဟာ ဆရာ၀န္တုိင္း သိသင့္တဲ့ အေလးထားသင့္တဲ့ ဘာသာရပ္တစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ႏုိင္ငံရဲ႕ အေျခအေနႏွင့္ ကိုက္ညိႇၾကည့္ရရင္ လူတစ္ေထာင္မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္း ေဆး႐ံုတက္ ကုသေနရပါတယ္။ လူတစ္ေထာင္မွာ ဆယ္ဂဏန္း၀န္းက်င္ ဖ်ားနာေနၾကရပါတယ္။ က်န္းမာေရးရဲ႕ရည္ရြယ္ခ်က္ဟာ အဲဒီတစ္ေထာင္တစ္ေယာက္အတြက္ပဲ အဓိက မဟုတ္လွပါဘူး။ က်န္တဲ့ တစ္ေထာင္မွာ ကိုးရာေက်ာ္ေသာ လူေတြ နာမက်န္းမျဖစ္ေစရန္လည္း ေဆာင္ရြက္ရမွာပါ။ အဆုိးေတြကို ပ်က္မသြားေအာင္ ေဆး႐ံုက ဆရာ၀န္ေတြ က ႀကိဳးစားေနခ်ိန္ လူထုထဲက ဆရာ၀န္ေတြက အေကာင္းေတြ ဆုိးမလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနရပါတယ္။ တကယ္လို႔သာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းေတြကို တိတိက်က် ေသခ်ာေဆာင္ရြက္ႏုိင္ရင္ ေဆး႐ံုတက္ရသူ ဦးေရကို ထက္၀က္အထိ ေလွ်ာ့ခ်လာႏုိင္မယ္လုိ႔ ယံုၾကည္မိပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆုိရင္ ေဆး႐ံုတက္လူနာေတြရဲ႕ ထက္၀က္ေလာက္က ကာကြယ္လို႔ရေသာ ေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ ေဆး႐ံုတက္လို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအတြက္ေၾကာင့္ ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရးလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေဆာင္မယ့္သူေတြက အေရးႀကီးလွပါတယ္။ သင္တန္းေက်ာင္းအသီးသီးက သားဖြားဆရာမေတြ၊ က်န္းမာေရးႀကီးၾကပ္ေတြ၊ က်န္းမာေရးမွဴးေတြကို ဒီလိုအေျခခံ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးအတြက္ တုိးျမႇင့္ထုတ္လုပ္ေနတယ္ ဆုိေပမယ့္ လက္ရွိအေနအထားထိေတာ့ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းေတြကို  ဦးေဆာင္ေနတာ ဆရာ၀န္ေတြပါ။ ဆရာ၀န္ထုအတြင္း မွာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး အသိအျမင္ေတြ ခံယူခ်က္ေတြ ပိုမိုရင့္သန္လာေအာင္ ႀကိဳးစားရပါမယ္။

ဆရာ၀န္အျဖစ္ကို ေရာက္မွဆိုရင္ ေနာက္က်ပါၿပီ။ ေဆးတကၠသုိလ္ စာသင္ႏွစ္ေတြကတည္းက ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဘာသာရပ္ႏွင့္ ရင္းႏွီးလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္သင့္ပါတယ္။

ပထမႏွစ္ ေက်ာင္းတက္ကတည္းက ေက်ာင္းစာသင္ခ်ိန္ျပင္ပေတြမွာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းေတြကို သြားေရာက္ေလ့လာေစျခင္း ေလ့လာမႈကို ဆန္းစစ္မႈပုံစံ (Check List) ႏွင့္ တင္ျပေစကာ စမ္းစစ္အမွတ္ေပးျခင္း၊ ဒုတိယႏွစ္မွာ  ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဘာသာရပ္ ေလ့လာသိရွိမႈမ်ားအား မွတ္စုတာ၀န္ (assignment) ေရးခုိင္းကာ စိစစ္အမွတ္ေပးျခင္း၊ တတိယႏွစ္မွာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဘာသာရပ္ ေလ့လာမႈအား အုပ္စုမွတ္တမ္း (group protocol) ျပဳစုေစၿပီး အမွတ္ေပးျခင္း၊ ေနာက္ဆုံးႏွစ္အပုိင္း (က) တြင္ နယ္မ်ားတြင္ ကြင္းဆင္းေလ့လာ သင္ၾကားရင္း အုပ္စုသုေတသနစာတမ္း (group thesis) တင္ေစျခင္း၊ ေနာက္ဆုံးႏွစ္အပုိင္း (ခ)မွာ လက္ေတြ႕ကုသေရးလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ရင္း တစ္ဦးခ်င္းရဲ႕ ကုသေရးကို အေျချပဳေသာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး မွတ္တမ္း (clinical based individual protocol) အလုပ္သင္ ဆရာ၀န္ေန႔ရက္ေတြမွာ တစ္ဦးခ်င္း စာတမ္းေလး တစ္ခုစီကိုပါ တစ္ပါတည္း ျပဳစုေစျခင္း စတာေတြကိုပါ ေဆာင္ရြက္ခုိင္းသင့္ပါတယ္။ လက္ရွိ သင္ၾကားေနတဲ့ စာသင္ခ်ိန္မ်ားကို  ထိခုိက္ျခင္းမရွိဘဲ အနည္းငယ္ ညိႇႏိႈင္းကာ ေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင့္ တုိင္းျပည္ရဲ႕ က်န္းမာေရးက႑ကို မ်ားစြာ အေထာက္အကူျဖစ္ေစမယ္လို႔ ယုံၾကည္မိပါတယ္။

ေဆးတကၠသိုလ္မ်ားတြင္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဘာသာရပ္အား စာသင္ႏွစ္အလုိက္ သင္ၾကားသင့္ေသာ ပုံစံအား ဇယားပုံစံျဖင့္ တင္ျပရမည္ဆိုရင္ (ေအာက္ေဖာ္ျပပါဇယား)-

စာသင္ႏွစ္သင္ၾကားသင့္သည့္ ပံုစံပထမႏွစ္ေလ့လာျခင္းအား ဆန္းစစ္မႈပံုစံ (check list) ျဖင့္ စစ္ေဆးျခင္းဒုတိယႏွစ္

တစ္ဦးခ်င္း တာ၀န္ေပးမွတ္စု(assignment) မ်ား ေရးခုိင္းျခင္း

တတိယႏွစ္အုပ္စုမွတ္တမ္း(group protocol) ျပဳစုေစျခင္းေနာက္ဆံုးႏွစ္ အပိုင္း(က)အုပ္စုစာတမ္း (group thesis) တင္ေစျခင္းေနာက္ဆံုးႏွစ္ အပိုင္း(ခ)

တစ္ဦးခ်င္းကုသမႈအေျချပဳ ျပည္သူ႔က်န္းမာမွတ္တမ္း 

(clinical based individual protocol)  တင္ေစျခင္း

အလုပ္သင္ ဆရာ၀န္

တစ္ဦးခ်င္းကုသမႈအေျချပဳ ျပည္သူ႔က်န္းမာစာတမ္း 

(clinical based individual thesis) တင္ေစျခင္း 

(ဘြဲ႕ယူစာတမ္းအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း)

ထိုသို႔ ေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏုိင္ငံမွာ အဓိက အားနည္းခ်က္ျဖစ္ေနေသးတဲ့ သုေတသနလုပ္ငန္းဆုိင္ရာ အစဥ္အလာေကာင္းေတြကိုလည္း ေက်ာင္းသားဘ၀ ဘြဲ႕ႀကိဳကာလကပင္ အျမစ္တြယ္ စြဲ၀င္လုပ္တတ္သြားေအာင္ သင္ၾကားေပးျခင္းပင္ျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆမိပါတယ္။ သုေတသနလုပ္ငန္းေတြကို အာ႐ုံစုိက္ပါမွ ပညာရပ္ေတြ ပညာရွင္ေတြ တိုးတက္မွာပါ။ ပညာရပ္ေတြပညာရွင္ေတြ တိုးတက္ပါမွ တုိင္းျပည္လည္း တိုးတက္လာပါလိမ့္မယ္။

ကြၽန္ေတာ္ဟာ က်န္းမာေရးစီမံခန္႔ခြဲသူ အလယ္အလတ္ဆင့္ ဆရာ၀န္တစ္ဦးသာျဖစ္ပါတယ္။ တကၠသိုလ္ေတြမွာ ဆရာအျဖစ္ သင္ၾကားေရး အေတြ႕အၾကံဳရွိခဲ့သူမဟုတ္ေပမယ့္ ကိုယ္တုိင္သင္ၾကားခံေနရ ဆဲကာလေတြမွာ ေနာက္ၿပီး လုပ္ငန္းခြင္ထဲကို ေရာက္တဲ့အခါမွာ အငယ္ေတြနဲ႔ လုပ္ငန္းေတြ တြဲလုပ္တဲ့အခါမွာ အရင္က ငါ့ကို ဒီလိုသာသင္ခဲ့ရရင္ သူတုိ႔ကို ဒီလိုသာ သင္ေပးခဲ့ရရင္ဆိုတဲ့ အေတြးေလးေတြ ေတြးမိခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို အေတြးေလးေတြကို တင္ျပျခင္းသာျဖစ္ပါတယ္။ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္တဲ့သူေတြအတြက္ အေထာက္အပံ့ တစ္စုံတစ္ရာျဖစ္ေစတယ္ဆိုရင္ ေက်နပ္ရမွာပါ။ တုိင္းျပည္အတြက္ အေရးပါေသာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေအာင္ျမင္ပါေစ။

Writer: 

နႏၵ၀င္း (ေဆး-၁)