တပို႕တြဲလႏွင့္မီးဖုန္းမီးကုသိုလ္ပြဲေတာ္

ယခင္ႏွစ္ တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔က မႏၲေလးၿမဳိ႕ မဟာမုနိဘုရားႀကီးတြင္ မီးပုံးထင္း ကပ္လွဴပူေဇာ္ေနသည္ကုိ ေတြ႕ရစဥ္ (ဓာတ္ပုံ-ေအာင္သူ)

ခ်မ္းေအးလွတဲ့ ေျမာက္ျပန္ေလနဲ႔အတူ ေဆာင္းရာသီရဲ႕ ပံုရိပ္ျဖစ္တဲ့ ေငြႏွင္းမႈန္ကေလးမ်ားဟာ အရပ္ရွစ္ခြင္တိုင္းမွာ အံု႔ဆုိင္းျခံဳသိုင္းလို႔ ေနေခ်ၿပီ၊ ေငြႏွင္းမႈန္ကေလးမ်ားနဲ႔ ေျမာက္ျပန္ေလေအးတုိ႔မွာ ေဆာင္းရဲ႕ဖြားဖက္ေတာ္မ်ားလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

အမိျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဥတုရာသီသံုးမ်ဳိးရွိ ရာေဆာင္းရာသီကို ႏွစ္သက္သေဘာက်သူ အမ်ားဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ အႏွစ္သက္သေဘာ က်ဆံုးျဖစ္မည္ဆိုပါက ျဖစ္ထိုက္ပါေပတယ္။ အေၾကာင္းဆိုက ေဆာင္းရာသီဟာ မိုးရာသီလို မစိုစြတ္၊ မထိုင္းမႈိင္း၊ ေႏြရာသီလိုလည္း မပူျပင္း၊ မေျခာက္ေသြ႕ဘဲ အပူအေအးမွ်တကာ ဆြတ္ပ်ံ႕ၾကည္ႏူးစရာ သဘာ၀ရာသီျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာ့ ၁၂ လရာသီ ပြဲေတာ္ေတြထဲက တပို႔တြဲလဟာ ထမနဲပြဲျဖစ္တယ္။ တပို႔တြဲလဟာ ေကာက္ဦးေပၚခ်ိန္ ကာလျဖစ္လို႔ လဆန္းရက္ကစလို႔ လျပည့္ေန႔တိုင္ေအာင္ ေတာေရာၿမိဳ႕ပါမက်န္ ထမနဲထိုးပြဲမ်ား ဆင္ယင္က်င္းပေလ့ ရိွၾကတယ္။ ဒီထမနဲပြဲဟာ ေရွးျမန္မာ ဘုရင္မ်ားလက္ထက္က စတင္က်င္းပခဲ့တဲ့ ႐ိုးရာအစဥ္အလာပြဲ တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအေနနဲ႔ပါ အႏွစ္သာ ရရိွတဲ့ ပြဲေတာ္တစ္ရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္

“ထမနဲထိုးေစဖို႔ စာခ်ဳိးလို႔မွာခဲ့မယ္၊ တစ္စိတ္ကယ္ ဆန္ေကာက္ညႇင္းရယ္ႏွင့္ တစ္ပိႆာ ဆီကိုသြင္းပါလို႔၊ ဂ်င္း (ခ်င္း) ကသံုးဆယ္၊ ေျမပဲဆန္ေလွာ္ တစ္ခြက္ကယ္ႏွင့္၊ ႏွမ္းေလွာ္ကိုတူစြာ ဖက္ပါလို႔၊ ဆားျမက္ျမက္ထည့္ပါကြယ္၊ အမွ်ကယ္စုေပါင္း၊ အုန္းသီးမွာ ႏွစ္လံုးလွီးကာ တစ္ဖန္ေႏွာပါကြဲ႕၊ ေဇာသန္သန္ အားမာန္ႀကိဳးလို႔ရယ္၊ ထိုးတတ္မွေကာင္း”

ဆိုၿပီး ေရွးေရွးပညာရွိႀကီးေတြက ထမနဲအထိုးမမွားရေအာင္ ေလးခ်ဳိးကဗ်ာ ေရးဖြဲ႕ခဲ့ၾကပါတယ္။ တပို႔တြဲမွာ က်င္းပတဲ့ တျခားပြဲေတာ္တစ္ခုမွာ မီးဖုန္းပြဲျဖစ္တယ္။ တပို႔တြဲ လျပည့္ညမွာ က်င္းပေလ့ရွိပါတယ္။ ဆီးႏွင္းမ်ား ျပင္္းထန္စြာက်သျဖင့္ ခုိက္ခိုက္တုန္မွ် ခ်မ္းေအးလွတဲ့ အခ်ိန္ကာလပါ။ ဒီလိုညမ်ားမွာ ျမတ္ဗုဒၶဘုရားရွင္ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ႀကီးပင္ အေအးဒဏ္ကို ခံႏိုင္ေစဖို႔ မီးအိုးကင္းမွာ ေရႊလက္ေတာ္ကင္ကာ မီးလႈံခဲ့ရဖူးေၾကာင္း ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီးမွာ မွတ္တမ္းထားတာ ေလ့လာမွတ္သားရပါတယ္။ ဒီအျဖစ္အပ်က္ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး တပို႔တြဲလမွာ မီးအလွဴပြဲ၊ သို႔မဟုတ္ မီးကုသိုလ္ပြဲ (မီးဖုန္းပြဲ) ေတြကို ျမန္မာဘုရင္မ်ား ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ဦးေဆာင္ကာ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ယေန႔ ေခတ္ကာလမွာ ဒီမီးဖုန္းပြဲကို ျမန္မာႏိုင္ငံအထက္ပိုင္း ပခုကၠဴ၊ မံုရြာ၊ ေရႊဘိုစတဲ့ ၿမိဳ႕ရြာေဒသအခ်ဳိ႕နဲ႔ အထူးသျဖင ့္မႏၲေလးၿမိဳ႕ မဟာျမတ္မုနိဘုရားႀကီးမွာ က်င္းပေလ့ရွိေနတာ ယေန႔တုိင္ေအာင္ပါပဲ။ ျမတ္ဗုဒၶ ႐ုပ္ပြားေတာ္ေရွ႕နဲ႔ ေစတီေတာ္ေျခရင္းေတြမွာ စဥ့္အိုး အင္တံုထဲထည့္ၿပီး နံ႔သာမ်ဳိးငါးမ်ဳိး မီးပံု႐ႈိ႕ကာ ပူေဇာ္ၾက၊ တခ်ဳိ႕ကလည္း သင္ပုတ္ပလင္ေပၚ နဲ႔စဥ့္ခြက္မ်ားေပၚ သနပ္ခါးတံုးေတြ၊ ခြဲျခမ္းစိတ္လႊာကာ မီး႐ႈိ႕ၿပီး လွဴဒါန္းပူေဇာ္ၾကတဲ့ အေလ့အထေတြ ေတြ႕ျမင္ရဆဲပါ။ ယခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ျမတ္ဗုဒၶအား တပို႔တြဲလ ထင္းမီးပူေဇာ္ပြဲ (မီးဖုန္းပြဲ) ဆိုၿပီး အထူးစည္ကားလွပါတယ္။

ေရွးႏွစ္ေပါင္း တစ္ေထာင္ေက်ာ္ကစလို႔ ဒီတပို႔တြဲလမွာ မီးဖုန္းပြဲ (မီးကုသိုလ္ပြဲေတာ္) ကုိ ျမန္မာတုိ႔က စည္ကားသိုက္ၿမိဳက္စြာ က်င္းပလာခ့ဲၾကပါတယ္။ ပုဂံေခတ္ ေစာလွ၀န္ ေက်ာက္စာမွာ မီးဖုန္းသႀကၤန္၊ ေညာင္ရိယ္စတဲ့ ေ၀ါဟာရမ်ားကိုေတြ႕ရသျဖင့္ မီးကုသိုလ္ပြဲဟာ ပုဂံေခတ္မွာက်င္းပေနၿပီလို႔ ယူဆမိပါတယ္။

ပုဂံေခတ္ ထိုးေက်ာက္စာမ်ားမွာ ဖုန္းရေစ (ကုသိုလ္ရေစ)၊ ဖုန္းဟာ-(ကုသိုလ္ရွင္၊ ေကာင္းမႈရွင္)၊ ဖုန္းေပး-(ကုသိုလ္ေပး ၊ အလွဴေပး)၊ ဖုန္းမႈ- (ကုသိုလ္မႈ ၊ ေကာင္းမႈ) စသည္ ေရးသားသံုးႏႈန္းထားသျဖင့္ ဖုန္းပုဒ္ကို ကုသိုလ္ေကာင္းမႈအျဖစ္ သံုးစြဲခဲ့ၾကတယ္။ ဒီ့အတြက္ မီးဖုန္းဆိုတဲ့ေ၀ါဟာရဟာ မီးကုသိုလ္ပြဲကို ဆုိလိုျခင္းျဖစ္တယ္။

“တပို႔တြဲ ကြၽဲခ်ဳိဖ်ားဆတ္ဆတ္ခါ” ဆိုတာနဲ႔အညီ အလြန္ေအးျမတဲ့ လရာသီအခ်ိန္ အခါျဖစ္လို႔ ေရွးေခတ္ျမန္မာႀကီးမ်ားက ျမတ္ဗုဒၶအား ရည္စူးၿပီး မီးဖုန္းကုသိုလ္အလွဴပြဲကုိ ကုသိုလ္တစ္မ်ဳိးရၾကေစဖို႔ တီထြင္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ ယူဆမိပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶအား အေႏြးဓာတရေစဖို႔ျပဳတဲ့ ကုသုိလ္ပြဲဆိုက မမွားပါ။

“ထန္ရည္နင္း ေပါက္ကင္းတဲ့လဲငံု၊ ဆက္ရက္ကယ္သာရကာႏွင့္ ေရာ္ရြက္၀ါတမာႏု လြမ္းသူ႔ပူပုံ” စာဆိုႀကီးဦးၾကင္ဥက စပ္ဆိုထားသလို တပုိ႔တြဲလမွာ ေပါက္ပန္းနဲ႔လဲပန္းတို႔ အလွခ်င္းဆုိင္ အၿပိဳင္ပြင့္ၾကတယ္။ ေပါက္ပန္းကို ေပါက္ပင္ကပြင့္တယ္၊ လဲပန္းကိုလက္ပံက ပြင့္ေပမယ့္ လက္ပန္ပန္းလို႔ မေခၚၾကဘဲလဲ ပန္းလို႔သာေခၚၾကတယ္။ ေလ့လာသံုးသပ္ ၾကည့္ေတာ့လက္ပံသီးထဲက လဲမႈိ႕ကိုရရွိတာေၾကာင့္လို႔ သိရပါတယ္။ 

တပို႔တြဲလဟာ ျမန္မာလ ၁၂ လထဲက ၁၁ ခုေျမာက္ လျဖစ္တယ္။ ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာေတြမွာ ‘တပိုစ္တြယ္၊ တပိုတြဲ၊ တပိုင္တြယ္၊ တပိုင္တြဲ’ ဆိုၿပီး အမ်ဳိးမ်ဳိးေရးထိုးထားတာ ေတြ႕ရတယ္။ ေရွးျမန္မာေတြကလဲ ဒီလရာသီမွာ ထန္းဖူးတံ၊ ထန္းခိုင္တံေတြေအာက္ကို ၫြတ္က်ေနတာကို ရည္ရြယ္ၿပီးတပို႔ (ထန္းပို႔)လို႔ အဓိပၸာယ္ျပည့္၀စြာ အမည္ေပးခဲ့ၾကတယ္။ ထန္းဖိုဦးရာသီလို႔လည္း ဆိုၾကတယ္။ တပို႔ တြဲလရာသီမွာ ထန္းဖိုပင္က ထန္းရည္စတင္ ခံယူရတာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တယ္။ ထန္းရည္ကို က်ဳိၿပီးသကာရည္နဲ႔ ထန္းလ်က္ခဲမ်ား ခ်က္လုပ္ၾကတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းကို ထန္းပင္ေပါမ်ားတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ ေျမလတ္ပုိင္းေဒသေတြနဲ႔အထက္ အညာေဒသေတြမွာ လုပ္ကိုင္ၾကပါတယ္။

တပို႔တြဲလဟာ ေခတ္သစ္ျပကၡဒိန္မွာ ဒုတိယေျမာက္ ေဖေဖာ္၀ါရီလျဖစ္တယ္။ ေဖေဖာ္၀ါရီလဟာ သာမန္ႏွစ္မ်ားမွာ ရက္ေပါင္း၂၈ ရက္ရွိတယ္။ ေလးႏွစ္တစ္ႀကိမ္ ရက္ထပ္တဲ့ႏွစ္သို႔ေရာက္တုိင္း ဒီလမွာရက္ ေပါင္း၂၉ ရက္ရွိပါတယ္။ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (February) က လက္တင္စကားျဖစ္တယ္။ အဓိပၸာယ္မွာ ‘သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္သည္’ လို႔ ဆိုပါတယ္။

ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ ေဖေဖာ္၀ါရီလနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေလးအျမတ္ထားရာ သမိုင္း၀င္ ေန႔တစ္ေန႔ရိွခဲ့တယ္။ ဒါကေတာ့ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၂ ရက္ေန႔ဟာ ျပည္ေထာင္စုေန႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုဖြား တိုင္းရင္းသားေတြ ဟာနယ္ခ်ဲ႕၀ါဒီနဲ႔ ဖက္ဆစ္၀ါဒီေတြကို ဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္ၾကဖို႔  ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္း ပင္လံုၿမိဳ႕မွာ ညီလာခံႀကီးတစ္ရပ္ကို က်င္းပကာ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကုိ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့တယ္။ အဆိုပါေန႔ကို ျပည္ေထာင္စုေန႔ရယ္လို႔ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

တိုင္းရင္းသားေတြ စုေပါင္းေနထိုင္ၾကတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြအဖို႔ ‘ျပည္ေထာင္စုေန႔’ ဟာအေရးပါလွတဲ့ သမိုင္းမွတ္တုိင္ႀကီး တစ္ခုဆိုပါက ဘယ္သူကမွ အျငင္းမပြားႏုိင္ပါ။ ဘာေၾကာင့္လဲလို႔ဆိုရပါမူ အမိျမန္မာ ျပည္ရဲ႕ ‘လြတ္လပ္ေရးေန႔’ ျဖစ္ဖို႔အတြက္ ‘ျပည္ေထာင္စုေန႔’ ဟာ အေၾကာင္းရင္းခံခဲ့ ေသာေၾကာင့္လို႔ ဆိုရမွာျဖစ္ပါတယ္။

တပို႔တြဲေပမို႔

“တပို႔တြဲေပမို႔၊ ယွဥ္တြဲကာစႏၵာႏွင့္၊ မွန္မကြာ ၾကယ္မာဃတို႔မွာ၊ ၀င္းပေရာင္လွ်ံ။ ေဟမာၿမိဳင္ဆင့္ ေမာက္ကဲပံုက၊ ေ၀ျဖာလႈိင္ပြင့္ေပါက္ႏွင့္ လဲရယ္တုိ႔၊ တင္ေလွ်ာက္တြဲပါလို႔ ပင္ထက္ယံေၾသာ္.. ရႊင္လ်က္စံပါလို႔ ၀င့္ကာပဲ။  ေျပာင္းၾကြ ယိုင္ေ၀၊ ေယာက္မကုိင္ေမႊလို႔၊ ထုိင္မေန ႐ိုးရာပြဲေပမို႔၊ ပိုင္ပုိင္ေလ၊ ကိုးစရာ အျမဲသာပ အိုကြယ္...ထိုးၾက ထမနဲ”              (ဆရာ သတိုးေသာင္း)

Writer: 

ေအာင္ျမင့္ျမတ္ (ျပည္ေရႊဘို)